Gryzonie

Gryzonie
Mysz kolczasta
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Nadgromada	żuchwowce
Gromada	ssaki
Podgromada	ssaki żyworodne
Szczep	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Nazwa systematyczna
Rodentia[1]
Bowdich, 1821
Podrzędy[2]
Anomaluromorpha Castorimorpha Hystricomorpha Myomorpha Sciuromorpha

Gryzonie (Rodentia) – najliczniejszy rząd ssaków, obejmujący ok. 1850 gatunków. Cechą charakterystyczną wszystkich gryzoni jest obecność stale rosnących siekaczy – dwóch (jedna para) w górnej i dwóch w dolnej szczęce oraz brak kłów. Większość gryzoni to zwierzęta roślinożerne, niektóre jednak nie stronią od pokarmu zwierzęcego. Zwierzęta te cechuje znaczna rozrodczość. Występują na wszystkich kontynentach, poza Antarktydą. Wcześniej zaliczane do nich były zajęczaki, obecnie wydzielone – głównie z powodu różnic w uzębieniu – jako odrębna, choć blisko spokrewniona grupa.

Uzębienie

W uzębieniu brak kłów, natomiast są siekacze bez korzenia, o nieskończonym wzroście, o kształcie dłutowatym. Stały wzrost siekaczy sprawia, ze gryzonie muszą nieustannie je ścierać. Trzonowce w liczbie zależnej od rodzaju, czasem brak ich zupełnie, jak np. u Muridae.

Budowa i pożywienie

Chodzą na całej stopie, palce ruchome, opatrzone pazurami, rzadziej paznokciami. Gryzonie to w większości zwierzęta roślinożerne, nieliczne tylko są wszystkożerne. Żywią się częściami twardymi, jak np. łodygami, korzeniami, ziarnem, owocami.

Rozród

Liczne gryzonie budują skomplikowane gniazda i nory, gdzie składają zapasy na zimę (patrz chomik). Niektóre zapadają w sen zimowy, inne natomiast odbywają wędrówki. Rodzą po kilka, kilkanaście młodych, i to 4—6 razy do roku. Samica ma na stronie brzusznej szereg gruczołów mlecznych.

Wiewiórka pospolita

Występowanie

Do rozprzestrzenienia niektórych gryzoni (np. szczury i myszy) przyczynił się człowiek.

Systematyka

Ze względu na rozbieżności poszczególnych klasyfikacji poniżej wykazano rodziny gryzoni bez podziału na podrzędy.

Nazwa systematyczna	Nazwa zwyczajowa	Przedstawiciele
Abrocomidae
Anomaluridae	wiewiórolotkowate	wiewiórolotka
Aplodontiidae	sewelowate	sewel
Bathyergidae	kretoszczury	golec
Calomyscidae
Capromyidae	hutiowate	hutia
Castoridae	bobrowate	bóbr europejski, bóbr kanadyjski
Caviidae	marowate	mara patagońska, świnka morska, aperea
Chinchillidae	szynszylowate	szynszyla mała
Cricetidae	chomikowate	chomik, nornica ruda, nornikowate
Ctenodactylidae	gundiowate	gundia
Ctenomyidae	tukotuki	tukotuko
Dasyproctidae	agutiowate	aguti oliwkowy, aguti złocisty, akuczi
Diatomyidae		laotański szczur skalny
Dinomyidae	pakarany	pakarana
Dipodidae	skoczkowate	alaktaga, skoczek
Echimyidae	kolczakowate	kolczak
Erethizontidae	ursonowate	urson, koendu
Geomyidae	gofferowate	goffer
Heptaxodontidae †
Heteromyidae	szczuroskoczkowate	szczuroskoczek
Hystricidae	jeżozwierzowate	jeżozwierz afrykański, jeżatka afrykańska
Muridae	myszowate	badylarka, myszoskoczka, mysz polna
Myocastoridae	nutriowate	nutria
Myoxidae	popielicowate	koszatka, orzesznica, popielica, selewinka, żołędnica
Nesomyidae
Octodontidae	koszatniczkowate	koszatniczka pospolita, koszatniczka Bridgesa, koszatniczka nabrzeżna, koszatniczka pacyficzna, tukotuko, kururo, Octomys mimax
Pedetidae	postrzałki	postrzałka
Petromuridae
Platacanthomyidae
Sciuridae	wiewiórkowate	nieświszczuki, polatuchy, świstak, wiewiórka pospolita
Spalacidae	ślepce	ślepiec, bambusowiec
Thryonomyidae	szczecińce	szczeciniec